معرفی کتاب اصول و مبانی حقوق تجارت بین‌الملل – جلد دوم

در عصر جهانی‌سازی و گسترش روزافزون روابط اقتصادی بین‌المللی، درک دقیق و جامع از مفاهیم حقوقی مرتبط با تجارت فرامرزی بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. امروزه شرکت‌ها، مؤسسات و حتی دولت‌ها در مسیر تعامل با بازیگران اقتصادی خارجی، ناگزیر با مسائل حقوقی پیچیده‌ای مواجه می‌شوند که نیازمند تحلیل تخصصی و بهره‌گیری از منابع علمی معتبر است. در همین زمینه، معرفی کتاب اصول و مبانی حقوق تجارت بین‌الملل – جلد دوم می‌تواند نقطه آغازی مفید برای آشنایی با ساختار حقوقی بیع بین‌المللی، حمل‌ونقل کالا، و قواعد اینکوترمز ۲۰۲۰ باشد. این کتاب اثر دکتر مهراب داراب‌پور، استاد برجسته دانشگاه شهید بهشتی، از جمله منابع قابل توجه در حوزه حقوق تجارت بین‌الملل به شمار می‌آید که به‌صورت نظام‌مند و دقیق، مباحث کلیدی این حوزه را تشریح می‌کند.

جلد دوم این مجموعه به‌طور خاص بر مفاهیم کاربردی در زمینه بیع بین‌المللی و حمل‌ونقل کالا تمرکز دارد. در این جلد، خواننده با موضوعاتی چون جایگاه قرارداد بیع در حقوق تجارت بین‌الملل، شیوه‌های تنظیم و اجرای آن، و مسئولیت‌های طرفین در فرآیند حمل و تحویل کالا آشنا می‌شود. علاوه بر این، بخش مهمی از کتاب به بررسی قواعد اینکوترمز ۲۰۲۰ اختصاص دارد؛ قواعدی که امروزه در تنظیم قراردادهای خریدوفروش بین‌المللی نقش بنیادینی ایفا می‌کنند و موجب هماهنگی بیشتر میان طرفین معامله در زمینه تحویل کالا، انتقال ریسک، و هزینه‌ها می‌شوند.

اهمیت این کتاب تنها در توضیح قواعد و مفاهیم نیست، بلکه در شیوه ارائه آن‌ها نیز نهفته است. دکتر داراب‌پور با بهره‌گیری از منابع معتبر بین‌المللی، اسناد حقوقی، و تجارب نظام‌های مختلف حقوقی، توانسته اثری خلق کند که هم در سطح نظری قابل استفاده است و هم در سطح عملی برای وکلا، مشاوران حقوقی، شرکت‌های بازرگانی و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی کاربرد دارد. بیان روشن، ساختار منطقی، و مثال‌های متنوع، این کتاب را از یک منبع صرفاً دانشگاهی به ابزاری قابل اتکا در عمل نیز تبدیل کرده است.

عنوان کامل: اصول و مبانی حقوق تجارت بین‌الملل – جلد دوم: حقوق بیع و حمل و نقل بین‌المللی و اینکوترمز ۲۰۲۰

مولف: دکتر مهراب داراب‌پور با همکاری محمد سلطانی، رضا خشنودی، ماشاالله بنائ نیاسری و میثم یاری
ناشر: انتشارات گنج دانش؛ چاپ پنجم (ویرایش دوم)، سال ۱۴۰۱؛ حدود ۳۸۸ صفحه

چرا این کتاب برجسته است؟

۱. به‌روز بودن اینکوترمز ۲۰۲۰

کتاب به جدیدترین نسخه اینکوترمز اختصاص دارد و آخرین تحولات را پوشش می‌دهد.

۲. ترکیب حقوق بیع و حمل و نقل

برخلاف منابع سنتی که این موضوعات را جدا بررسی می‌کنند، این کتاب بیع بین‌الملل، نقش اینکوترمز و انواع حمل و نقل را به شکلی منسجم کنار هم گنجانده است.

۳. بافت دانشگاهی و علمی

اثر حاصل همکاری چند استاد برجسته حوزه حقوق بین‌الملل است، ضمن اینکه جزو کتاب‌های منتخب دانشگاه شهید بهشتی برای آموزش حقوق تجارت بین‌الملل محسوب می‌شود (دانشگاه شهید بهشتی)

ساختار و مرور فصول مرتبط

بر اساس صفحه ویکی‌حقوق، کتاب شامل پنج فصل اصلی است:

• فصل ۱: حقوق بیع بین‌المللی
• فصل ۲: حقوق و تعهدات طرفین تحت اینکوترمز
• فصل ۳: حمل و نقل هوایی
• فصل ۴: حمل و نقل جاده‌ای
• فصل ۵: حمل و نقل دریایی (ویکی حقوق)

فصل اول نگاهی عمیق به تئوری‌های حقوقی قرارداد بیع بین‌الملل دارد، شامل تحلیل مقررات کنوانسیون وین، کاربرد موافقت‌نامه بر سر انتقال مالکیت و ریسک و ارتباط آن با زنجیره تأمین. برای مثال، کتاب تشریح می‌کند که «بیع بین‌المللی تابع مقررات خاصی است که انتقال مالکیت و ریسک را از نقطه تحویل به وضوح مشخص می‌کند»؛ این جمله بسیار مهم در قراردادهای بین‌المللی است.

در این فصل، اینکوترمز ۲۰۲۰ تحلیل شده و وظایف فروشنده و خریدار در حد تحویل کالا، بارگیری، ترخیص گمرکی، بیمه و انتقال ریسک بررسی شده‌اند. کتاب به ترکیب سه سطح IICC (تحویل)، فق والیت؛ تحلیل‌های دقیق درباره انواع چندگانه «F»، «C»، «D»، «E» می‌دهد و ابزار مناسبی به دست حقوق‌دانان می‌سپارد.

فصل سوم شامل بررسی کنوانسیون ورشو، مونترآل و مقررات داخلی ایران در مورد بار هوایی است. مثلاً نقش بارنامه هوایی (AWB) به‌عنوان سند اصلی حمل هوایی بررسی شده و تفاوت تعهد فرانس از حمل زمینی تبیین شده است.

موضوع اصلی این فصل، بررسی کنوانسیون CMR است. کتاب نشان می‌دهد که سند CMR چگونه در تعیین وظیفه حمل‌کننده و میزان مسئولیت نقص یا تأخیر تأثیر دارد. با رویکرد تطبیقی، آیین‌نامه‌های ایرانی نیز در کنار متن کنوانسیون بررسی شده‌اند.

در این فصل، بارنامه دریایی (Bill of Lading)، مطابقت با مقررات روتردام، هاگ/هاگ‌وین و لاهه‌ویس بررسی شده‌اند و تضامین حمل، توقیف کالا و دعاوی علیه حمل‌کننده در آن ارائه شده‌اند.

۱. جامعیت نگاه حقوقی

این کتاب با پوشش هم‌زمان حقوق بیع، اینکوترمز و سه نوع اصلی حمل، گردش گسترده‌ای از حقوق تجارت بین‌الملل ارائه می‌دهد. این یک مزیت کلیدی نسبت به آثار تک‌موضوعی است.

به دلیل ترکیب نظریه و مقررات عملی (مثل ضمیمه‌های نمونه قرارداد، رویه‌های بانکی و رویه‌های قضایی داخلی)، کتاب برای دانشجویان، مشاوران و وکلا مناسب است.

چاپ پنجم مبسوط و بازنگری‌شده در سال ۱۴۰۱ که از سوی دانشگاه شهید بهشتی و اساتید برجسته مورد تایید است، نشان از دقت علمی بالا دارد.

۴. نقاط قوت

• تدوین علمی با منابع بروز بین‌المللی و منابع فارسی معتبر

• تحلیل تطبیقی که برای داوری حقوق تجاری بین‌المللی مناسب است

• شاید بهتر بود شرکت درینهتمرکز بیشتری بر بیمه و تضمین شده؛ اگرچه جلد سوم این موضوع را پوشش می‌دهد.
• در برخی موارد نیاز به مطالعات میدانی درباره رویه‌های اجرایی در سازمان بنادر و پلیس راه احساس می‌شود.

• اینکوترمز ۲۰۲۰ مهم است، زیرا «تنظیم عادلانه حقوق و تعهدات و انتقال ریسک طرفین قرارداد»، یکی از ارکان فصول بررسی‌شده است.
• چاپ پنجم توسط دانشگاه شهید بهشتی تأیید شده و مجموعه شش جلدی در سال ۱۴۰۱ به این مرحله رسید.
• محتوای فصول بر اساس فهرست ویکی‌حقوق که شامل پنج فصل اصلی است، تنظیم شده است.

چگونه کتاب را تهیه کنید؟

• هم‌اکنون در رایج‌ترین کتابفروشی‌ها نظیر دادبازار قابل خرید است؛ اگرچه موقتاً ناموجود است. می‌توانید از گزینه «به من اطلاع بده» استفاده کنید (دادبازار)

• فروشگاه گیسوم نیز مشخصات چاپ و تعداد صفحات را ارائه می‌دهد (۳۶۸ صفحه، چاپ دوم ۱۳۹۸) (گیسوم)

نتیجه‌گیری

کتاب «اصول و مبانی حقوق تجارت بین‌الملل – جلد دوم»، همراه با چاپ پنجم، مروری دقیق بر حقوق بیع، اینکوترمز و انواع اصلی حمل‌ونقل دارد. ساختار منسجم و جامع آن، ترکیبی از دانش نظری و تجربه اجرایی فراهم کرده است، به‌ویژه برای وکلا، دانشجویان، اساتید و مشاوران حوزه تجارت بین‌الملل.